بلوغ Adolescence

نوجوانی و بلوغ چیست؟ هر چند این دو با یکدیگر قدری متفاوت هستند ولی در اینجا مسامحتاً هر دو را به یک معنی می گیریم و در بارۀ آن مطالبی را ارائه می دهیم و تفاوت این دو را به آینده موکول می نماییم!

نوجوانی انتقال از مرحلۀ آخر کودکی به مرحلۀ بالندگی و کمال است و تحولی عمیق در جسم و روان و قدرت جسم و تخیل ایجاد می نماید.

 نوجوان در این مرحله از زندگی خود یک تحول ناگهانی روحی و روانی، از جمله یک خودشیفتگی شدید یا توجه افراطی به خویشتن پیدا می نماید. او به یک درونگرایی افراطی روی می آورد و به گوشه نشینی و انزوا طلبی شوق می یابد. به عبارت دیگر نوجوان در یک بحران قرار می گیرد و بحران شخصیت پیدا می نماید. و به دنبال هویت طلبی خویش است که من که هستم و چه اهدافی دارم؟! ترشح هورمون های غدد داخلی به ویژه هورمون های جنسی طوفانی در درون نوجوان بوجود می آورد!

به نظر بزرگسالان، نوجوانان پرتوقع می باشند و حد و مرز نمی شناسند و بی‌‏انگیزگی، بی علاقگی به تحصیل، بی حرمتی به بزرگترها، خوش گذرانی های افراطی، تمرّد و سنّت شکنی و نوگرائی و… را جزو رفتارهای ناپسند آنان می پندارند. و از طرف دیگر نوجوانان مدعی اند که والدین و مربیان، آن ها را درک نمی نمایند!! متأسفانه، شکاف نسلی بین والدین و نوجوانانشان بسیار عمیق است و مانند دیواری سر به فلک کشیده بین دو نسل خودنمایی می نمایند. والدین از منفی گرایی نوجوانان گله دارند، از سرکشی و عصیان آن ها و از خودرأیی و تمرّد آن ها شکایت دارند، حال آن که آن ها به اقتضای سن بلوغ این رفتارها را انجام می دهند. و در واقع قصد و غرضی ندارند. و بیشتر این امور در آن ها طبیعی است و در واقع در صورت مدارا با آن ها مرحله ای گذرا و موقت است و نگران تثبیت آن ها نباید بود!!

نیش عقرب نه از ره کین است ـ اقتضای طبیعتش این است!

در سنین بلوغ، بیشترین و نمایان ترین دگرگونی در چارچوب کلی رشد و تحول بوقوع می پیوندد، به طوری که هم نوجوانان و هم اطرافیان آن ها دچار شگفتی و حیرت و سردرگمی می گردند.

نوجوانی پلی از کودکی به سوی بزرگسالی است، دورانی است که افراد از آرامش و راحتی دوران کودکی فاصله می گیرند و به سوی گرفتاری های دوران بزرگسالی می شتابند، لذا دوران بلوغ هم برای والدین و هم برای خود نوجواذن بسیار هراس آور می باشد.

غریزۀ جنسی، این کنش پرتوان، بیدار می گردد و نوجوان را در هاله ای از شورمندی و هیجانات قرار می دهد و غدد جنسی، به ویژه در او فعال می گردد.

سرکشی، تمرّد و عصیان از دستورات والدین آن ها را به بیچارگی می کشاند و بدین صورت تربیت شدن نوجوان کاری پر دردسر می باشد ولی با تمام سختی های آن‌ بسیار هیجان انگیز و پرشور و حرارت نیز می باشد.

در این دوره اقتدار و جایگاه والدین بوسیلۀ نوجوان زیر سؤال می رود، والدین در رابطه با نوجوان باید به دو زبان مسلط باشند، یکی زبان خودشان و دیگری زبان نوجوان.

دوران نوجوانی دوران بحران است، جسم و روان او دستخوش تغییرات و دگرگونی های ناگهانی قرار می گیرد و نوجوان دچار احساسات سردرگم و متناقض و زودگذر می گردد. نوجوان دائم در جستجوی هویت و توانایی برای گذران زندگیش برمی آید. پس نوجوانی یک فرآیند انتقال از کودکی به بزرگسالی است، یک دوران دشوار، پر التهاب و پر کشمکش است.

دوران نوجوانی سن بیداری غریزۀ جنسی است و در صورت عدم مدیریت صحیح و اطلاع رسانی به موقع و عدم آموزش های لازم، نوجوان به انحرافات گوناگون دچار می شود. خانواده و فرهنگ جامعه از او می خواهند که هرچه زودتر مستقل شود و آمادگی و مهارت های لازم را برای زندگی حرفه ای و اجتماعی به دست آورد. لازم به تذکر است که بیشتر دشواری ها و درگیری ها و چالش های والدین با فرزندانشان مربوط به حس استقلال طلبی آن هاست.

نوجوانان برای به دست آوردن استقلال خود دست به هر کاری می زنند حتی گاهی سخت رودرروی والدین خود می ایستند و حاضرند هر پیامدی را تحمل کنند.

دوران نوجوانی دورۀ افراط و تفریط می باشد، در تمام رفتارهای او چشمگیر می باشد و از علائم و مشخصات آن طوفان درونی و فشارهای هیجانی می باشد.

حضرت امیرالمؤمنین علیه السّلام از این دوران به دوران سکر الشباب یا مستی نوجوانی یاد نموده اند؛ این دوران با درهمریختگی افکار و گیجی خاصی همراه است. این دوران با یک طوفان روحی شدید که همانطور که گفته شد قسمت اعظم بحران های او کوششی است برای اثبات استقلال طلبی خود می باشد.

بسیاری از کج رفتاری های نوجوان به خاطر ویژگی های سنین نوجوانی است و به دنبال آن نبایستی این کج خلقی ها و کژرفتاری ها را به حساب بدی آن ها گذاشت. این سن، سن بحران هویت است که به دلیل تجارب نامطلوب دوران کودکی و یا شرایط نامساعد کنونی است و باعث بحران هویت Identity Crisis می گردند. این دوران با تحول سریع جسمانی، روانی، رفتاری و شخصیتی همراه است. این دوران، دوران بازسازی تجربه های نامطلوب گذشته است. دوران بازسازی نظام ارزش هاست و نوجوان در صدد رسیدن به هویت خویشتن است. چون دوران نوجوانی یک مرحلۀ انتقالی برای کودک و والدین محسوب می شود. هر کس در طول زندگی خود به ناچار باید از این گردباد شدید عبور کند، والدین برای پیشگیری از چالش های نوجوانان با خودشان باید به ویژگی های سنین نوجوانی آگاه باشند و از طرف دیگر باید روش‌های برخورد با آن ها را به خوبی بدانند و الاّ با دشواری های گوناگونی روبرو خواهند شد.

والدین باید از روش های تربیتی نوین آگاهی کافی داشته باشند و از آن جائی که روش های تربیتی نوین و امروزی «پاندولی» می باشند و روز به روز در معرض تغییر و تحول هستند ضرورت به روز بودن والدین بیش از پیش جلوه گری می نماید. والدین باید یک بازنگری در روش‌های انضباطی، ارتباطاتی و نظارت گری خود داشته باشند و با آموزه های نوین، خود را همراه با فرزندان خویش متحول کنند تا بتوانند آنان را بهتر درک نمایند.