انگیزش Motivation
تا قبل از سال 1900 میلادی دانشمندان تصور می کردند که تنها عاملی که باعث پیشرفت انسان هاست فقط هوش می باشد و در واقع IQ را ملاک موفقیت قرار می دادند، ولی از آن زمان به بعد دانشمندان دریافتند که داشتن IQ بالا زمینه ساز برای پیشرفت می باشد ولی عوامل دیگری نیز در موفقیت افراد نقش اساسی دارد و به هر حال ایجاد فرآیند انگیزش عامل بسیار مهمی در موفقیت و پیشرفت افراد محسوب می گردد.
انگیزش در حقیقت یک نیروی درونی است که ما را به کار و فعالیت وامی‌دارد. انگیزش باعث حرکت انسان ها می باشد. آن ها را از کرختی و سستی می رهاند. اگر انگیزش نباشد فعالیتی صورت نمی گیرد. انگیزش در روانشناسی مانند مفهوم مغناطیس در فیزیک است.
انگیزش در حقیقت عبارت است از میل و رغبت برای رسیدن به هدفی معین و مشخص.
پس عقل، هوش و استعداد در واقع بستر و زمینه ساز موفقیت می باشد ولی آنچه که باعث فعالیت و حرکت سفینه عقل و هوش می شود موتوری است به نام انگیزش. در واقع علت بسیاری از شکست افراد عدم انگیزش می باشد.
انگیزش به انسان نیرو و انرژی می دهد و فعالیت های انسان را هدایت می کند و آن را تداوم می بخشد.
و اگر بخواهیم به طور خلاصه و خیلی مجمل معنی کنیم می گوییم انگیزش یک محرک درونی است که انسان را به شروع و ادامه یک فعالیت خاص و هدف دار وامی‌دارد.
حال هر قدر انگیزش قوی تر باشد گستره و ژرفای فعالیت افزایش می یابد.
البته تا انگیزش به سطح برانگیختگی Stimulation نرسد کارساز نخواهد بود و فرد به رفتار مناسب دست نمی یازد. در یادگیری نیز هرچه انگیزش بیشتر باشد باعث سرعت و شتاب و هم چنین عمیق تر شدن موضوعات می گردد.
انگیزش شامل سه جزء اساسی است:
الف) نیرو بخشی و انرژی زایی: باعث آغاز و شروع موفقیت آمیز فعالیت می گردد.
ب) هدایت کنندگی: فعالیت را در مسیر معین و خاص جهت می دهد.
ج) تداوم رفتار: که باعث ادامه فعالیت می گردد تا آن فعالیت به انجام رسد.
انگیزش را به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم تقسیم نموده اند.
انگیزش مستقیم: که به انگیزش درونی نیز مشهور است. فرد را برای هدفی معین و از پیش تعیین شده سوق می دهد. البته بدون در نظر گرفتن عوامل بیرونی. ولی انگیزش غیر مستقیم: که انگیزش بیرونی هم نامیده می شود عبارت است از این که فرد به خاطر هدف معین و مشخص تلاش نمی کند، بلکه برای رسیدن به مطامع بیرونی و دست یازیدن به اهداف خارجی مثل جایزه و اهداف فرعی، زودگذر و سطحی تلاش می کند. در انگیزش غیر مستقیم عوامل فرعی مثل جایزه، نمره، مدال یا حتی ترس از تنبیه شدن باعث فعالیت می گردد.
در انگیزش مستقیم، خود موضوع هدف نهایی است ولی در انگیزش غیر مستقیم، خود موضوع هدف اصلی نیست بلکه وسیله ای است برای رسیدن به اهداف فرعی و اهداف دیگر مثلاً جایزه، نمره و ارتقاء شغلی. هر چقدر انگیزش مستقیم تر باشد پایدارتر است و انگیزش غیر مستقیم آسیب پذیرتر می باشد و هر لحظه ممکن است از حرکت باز ایستد.
حال می پردازیم به عواملی که باعث کاهش انگیزش می گردد:
- یأس و ناامیدی و دشواری های ضمن کار
- کاهش علاقه
- خستگی جسمی و روحی
- ملامت: خشونت ـ تنبیه ـ تشویق های بیجا ـ سرزنش ـ توبیخ ـ اهانت، همه ملا ل آور هستند.
- سختی یا آسانی بیش از حد موضوعات
- مقایسه با دیگران؛ افراد، نباید با دیگران مقایسه شوند، بلکه در مقایسه، باید خود فرد را با خودش در شرایط و زمان های گوناگون سنجید.
- ناکامی ها و شکست های متوالی
- نگرانی و استرس و اضطراب فراوان.
و در نهایت بعضی از عوامل افزایش انگیزش را عنوان می نماییم:
1) آمادگی قبلی: هرچقدر افراد از قبل نسبت به موضوعی آشنایی داشته باشند انگیزش افزایش می یابد.
2) تحریک حس کنجکاوی
3) ایجاد رقابت سالم
4) تشویق بجا و مناسب نه تشویق های مخرب و ارزیابی کننده توضیح
5) موفقیت ها و پیروزی پی در پی
6) سود جستن از علایق موجود
7) تعیین اهداف کوتاه مدت و سهل الوصول
8) لذّت جویی هرگاه پدیده ای با لذت بردن همراه باشد آثار مثبت آن در ضمیر ناخودآگاه باقی مانده و باعث افزایش انگیزش می گردد.
9) ایجاد عادات خوب
10) برنامه ریزی (مدیریت زمان)
11) هدف داشتن
12) پیش مطالعه
13) ایجاد اعتماد بنفس
همان طور که ملاحظه می نمایید فرآیند انگیزش عامل بسیار مهمی در موفقیت ها و پیشرفت افراد می باشد و فرآیند پیچیده ای دارد و با حرف و سخن و نصیحت انگیزش افزایش نمی یابد. مثلاً پدر یا مادری به فرزندش بگوید: آخه تو چته، هر امکانی خواستی تهیه کردم، تلاش کن شوق و انگیزه خودت را افزایش بده، به برادرت نگاه کن، با این که از تو کوچکتره چقدر باعلاقه و انگیزه کارهاشو انجام می ده!
