پیام‌های کلامی Verbal Messeges
با این که بر اثر نتیجۀ تحقیقات دانشمندان علم ارتباطات، تفاوت فاحشی بین تأثیر پیام‌های کلامی و غیرکلامی موجود است و تأثیر پیام‌های غیرکلامی را بسیار زیادتر می دانند (93% غیرکلامی ـ 7% کلامی) ولی این تفاوت فاحش چیزی از اهمیت پیام‌های کلامی در جایگاه خود نمی‌کاهد. یعنی پیام‌های غیرکلامی، در کنار پیام‌های کلامی هستند، ناقض آن‌ها نیستند بلکه یاری دهندۀ آن‌ها می باشند.
در هر رابطه ای قطعاً بین دو نفر یا جمعی از افراد، واژگان و کلماتی رد و بدل می گردد، که از جهات گوناگون قابل توجه هستند. درواقع در هر ارتباط رو در رو، چه انفرادی و چه جمعی، برای این که افراد همدیگر را بهتر درک نمایند لازم است به اهمیت پیام‌های کلامی پی برد. هر گونه مبادلۀ رو در رو بین افراد شامل طیف وسیع و پیچیده ای از رفتارها و اطلاعات گوناگون می باشد، البته منهای پیام‌های شفاهی که به عوامل دیگر از جمله پیام‌های غیرکلامی نیازمندند. یعنی پیام‌های شفاهی وقتی مؤثرند که پیام‌های غیرکلامی آن‌ها را تقویت نمایند. به عبارت دیگر واژگان کالبدهای بی‌جانی هستند که با پیام‌های غیرکلامی جان می‌گیرند.
حال به عوامل مؤثر در پیام‌های شفاهی و بیانی اشاره می کنیم از جمله: واژگان، چگونگی سؤال پرسیدن، داستان سرایی، شعر، ضرب المثل، انواع سؤال‌هایی که می توان پرسید، اظهار نظر کردن به موقع و بجا و مواردی که به فرا زبان Para Language مربوط است. از جمله تغییر صدا، فراز و نشیب سخن، لحن، تن صدا و لهجه و… که خود این فرا زبان‌ها از پیام‌های غیرکلامی هستند که به کمک پیام‌های کلامی می آیند.
به هر حال از آنجایی که هیچ شکی وجود ندارد که ارتباط چهره به چهره فرآیند بسیار پیچیده ای است لذا می بایست به پدیدۀ رمزگشائی واژگان بسیار اهمیت داد و مراقب بود که حالت تناقض آمیز پیدا ننماید. هر چند واژگان و کلمات دارای روح و روانی هستند که چیزی جز زبان تن نمی باشد بلکه همان فرا زبان می باشد، زبان تن جان پیام‌های کلامی هستند، تا زبان تن در درون کالبد واژگان و کلمات دمیده نشود واژگان از خود ظهور و بروزی مؤثر نخواهند داشت ولی در نهایت هر ارتباطی شامل دو پیام می باشد، 1) کلامی 2) غیرکلامی. به عبارت دیگر واژگان از آن جهت اهمیت دارند که دقیقاً مَرْکب و وسیلۀ ارائۀ معنی و مفهوم واقعی کلام هستند. یعنی هر ارتباطی دارای واژگان، یا کانال عبور جان کلام یا همان فرا زبان است.
کلمات و واژگان بار تأثیرگذاری دارند، بعضی بار مثبت، بعضی بار منفی و بعضی دیگر بار خنثی دارند بنابراین در ارتباط کلامی باید به بار آن ها توجه نمود. کلمات همان تلقیناتی می باشند که امواجی نیرومند تولید کرده و در زندگی و شکل دادن به آن مؤثرند! جادوی کلام و واژگان، به‌اندازه ای نیرو بخش و انرژی زا می باشد که احساسات و عواطف انسان ها را به شدّت برمی انگیزاند، سخنرانان مشهور جهان با واژگان سحرآمیز خویش مستمعان خود را جادو می کنند؛ آن ها می توانند مستمعین خود را بخندانند، بگریانند، آرامش دهند و یا به خشم آورند. سخنرانان حرفه ای با همین کلمات و واژگان شگفت انگیز خود به آنچه می خواهند می رسند و افراد را به هیجاناتی که مایلند می رسانند.
کلمات ابزاری هستند تأثیرگذار بر ذهن، از طرف دیگر صدای افراد می تواند بسیار مؤثر باشد و جاذبۀ مشخصی ایجاد نماید. کارشناسان می گویند حدود 15% از جاذبه شخصیت انسان به صدای او بستگی دارد. صدای دلنشین باعث ارتباط مؤثر می گردد! واقعیتی بسیار قابل توجه است که هیچ کس قادر نیست در برابر جذابیت سخنران قوی مقاومت نماید!
سخن گفتن کم نظیرترین و متداولترین عملکرد انسان است ولی متأسفانه بسیاری از افراد به گران سنگ بودن این ابزار توجهی ندارند! لذا لازم است که شما الفاظ فصیح، سلیس و روان را به جا و به موقع مورد استفاده قرار دهید. نکتۀ مهم دیگری که در مؤثر صحبت کردن باید توجه نمود، فعالانه گوش کردن می باشد که باید آن را آموخت.
از جمله تکنیک های خوب گوش کردن عبارتند از:
- سؤالات بجا و مناسب پرسیدن
- از مثال های عینی استفاده نمودن.
- تماس چشمی مناسب داشتن
- منویات و مکنونات مخاطب را جابجا ابراز نمودن
- شنیده های مخاطب خود را خلاصه کنید و بیان نمودن.
برای ایجاد صمیمیت چه باید کرد؟
- اسم افراد را بخصوص، اسم کوچک افراد را بخاطر بسپارید و بکار ببرید! مراقب باشید اسم مخاطب خود را اشتباه نکنید حتّی در ادای درست آن توجه کنید، وگرنه غیر صمیمی بنظر خواهید رسید و تأثیر کلام شما را کاهش می دهد.
- به‌محض شنیدن اسم او، سریع اسمش را تکرار کنید، تلاش کنید در مدت صحبت و بویژه حین گفتگو اسم او را بکار ببرید.
- به علایق و سلایق او توجه نمایید، بویژه به علایق مشترک خود با او توجه بیشتری نمایید.
- ایجاد تعادل در صحبت کردن و گوش کردن، اگر به این تعامل توجه نشود مخاطب خسته می شود و یا اگر طرف مقابل زیاد سخن بگوید تعامل غیر مؤثر می گردد!
- تلاش کنید صمیمی، خلاصه و موجز سخن بگویید و از اطاله ی کلام به شدت بر حذر باشید.
- از بازگو کردن مطالب جالب و مورد علاقۀ او غفلت نورزید.
- اظهار امیدواری نمایید تا در آینده با او هم‌صحبت شوید.
- حتماً هنگام خداحافظی اسم او را تکرار نمایید.
- حتماً خود را معرفی نمایید و از معرفی خودتان خجالت نکشید.
حال به مواردی که در تأثیرپذیری سخن اهمیت بسزایی دارد، اشاره می گردد:
- از کلمات مترادف، متضاد، قیاسی و استعاره استفاده نمایید.
- از واژگان منفی بویژه کلمات ترديدآمیز مانند: اگر، اما، ولی، شاید، ممکن است، احتمال دارد، معلوم نیست و… به شدت اجتناب نمایید.
- از جملات کلیشه ای، جملاتی که معمولاً عمومی شده و همه بکار می برند، شما بکار نبرید چون بر اثر کثرت استعمال بی تأثیر شده است.
- گاهی از سکوت و مکث کردن در جملات خود بهره ببرید.
- یکی از اصول ارتباط کلامی، احترام به شایستگی و پتانسیل های نهانی افراد می باشد.
- سلام دادن در ارتباطات کلامی پیام مهر و محبت را در افراد القاء می نماید.
- از بکار بردن واژگان نامأنوس و ناآشنا، پیچیده و غیر متعارف جداً خودداری نمایید. چون تردید و دو دلی را در ارتباط شما ایجاد می نماید.
- از عبارات تأکیدی مثبت استفاده نمایید که یکی از بهترین فرآیندها برای ارتباطات کلامی محسوب می گردد.
